Að hjálpa bönkunum

Atburðir þeir sem hafa átt sér stað að undanförnu í efnahagslífi okkar hafa gert það að verkum að venjulegt fólk setur hljóðan. Krónan okkar hefur fallið um 70% frá áramótum og reyndar sér ekki sér fyrir endann á því falli. Verðbólga í hæstu hæðum, vextir af lánunum okkar gríðarlega háir, íslensku lánin hækka vegna verðtryggingarinnar og þau erlendu vegna gengisfallsins, lánastofnanir eiga ekki fjármuni til að lána fyrirtækjum eða einstaklingum og virðast reyndar vera upp á náð og miskun ríkisvaldsins komnar. Erlend fjármálafyrirtæki eru farin að benda viðskiptavinum sínum á að forðast krónuna eins og pestina og svona mætti lengi telja.

Þetta hefur svo í för með sér að fyrirtæki og einstaklingar geta ekki staðið undir afborgunum og skuldbindingum sínum, vöruverð hækkar upp úr öllu valdi, fyrirsjáanlegt að atvinnuleysi mun aukast til muna, gjaldþrotahrinu spáð og nú síðast var eitt olíufélagana að segja það hreint út að ekki sé hægt að nálgast gjaldeyri til að kaupa inn olíu, og sjálfsagt mun verða jafn erfitt fyrir önnur fyrirtæki að nálgast gjaldeyri til kaupa á öðrum nauðþurftum.

Ekki er ástandið glæsilegt svo talað sé af hógværð og ábyrgð sem allir eru hvattir til að temja sér í þeim þrengingum er steðja að þjóðinni á þessum erfiðu tímum, svo maður slái um sig með þekktum frösum.

Hvort heldur sem marktækir hagfræðingar eða stjórnmálamenn eru fengnir til að tjá sig um ástandið reyna menn eftir fremsta megni að stilla orðum sínum í hóf og segja að nú sé ekki rétta stundin til að finna sökudólgana, - það megi bíða betri tíma, heldur sé aðal málið núna að finna lausn á vandanum sem að okkur steðjar. Í sjálfu sér er það virðingarvert og einnig til marks um hvað ástandið er alvarlegt. Ég man ekki til þess fyrr að ekki hafi verið reynt að finna einhvern til að hengja fyrir það sem aflaga hefur farið.

Það sem veldur manni hins vegar óhug er að hvorki stjórnmálamenn né hagfræðingar virðast hafa neinar lausnir á vandanum aðrar en þær að reyna að tala kjark hver í annan og í fólkið í landinu og boða að reyna verði að ná sátt um þær lausnir sem gripið verði til þegar og ef þær finnast. Sannast sagna þykir mér það frekar þunnur grautur og vekur upp þá tilfinningu, byggða á fyrri reynslu, að lausnirnar muni verða okkur almenningi mjög svo dýrkeyptar.

Ef við lítum aðeins á þann lið er menn nefna gjaldeyrisþurrð á fínu máli (heitir á mannamáli að menn eiga hvorki evrur eða dali og njóta svo lítils lánstrausts að ekki er nokkur heilvita maður sem vill lána okkur slíkt fé), þá eru það þó lífeyrissjóðirnir okkar sem eiga umtalsverða sjóði í erlendri mynt. Að sögn um 450-500 milljarða á meðan dalurinn var ekki nema í 95 kr.

Að sjálfsögðu hafa bankar og fjármálastofnanir lengi haft augastað á þessum fjármunum og ég held að ég fari ekki með rangt mál þegar ég segi að um langt skeið hafa þessar sömu stofnanir og bankar hvatt lífeyrissjóðina til að leggja þetta fé í áhætturekstur. Í ljósi ástandsins sem nú ríkir hafa lífeyrissjóðirnir sem betur fer verið tregir til þess, enda flestir fjárfest með hagsmuni eigenda sinna að leiðarljósi, þ.e. almennings.

Nú er hins vegar lag fyrir okkur eigendurna að nota þessa sjóði okkar til efnahagslegs ávinnings. Ég segi fyrir mitt leiti að ég væri meira en til viðræðu um að afhenda bönkunum þennan gjaldeyrisforða, að ákveðnum skilyrðum þó uppfylltum. Það er jú eðli viðskipta að reyna að hagnast sem mest á þeim og við eigendur þessara peninga erum í aðstöðu til þess á þessum tímapunkti.

Fyrir mitt leiti til viðræðu um að þessir peningar væru notaðir til að greiða niður íslensku íbúðalánin sem bankarnir eiga hjá okkur almenningi, sem eru eins og áður sagði á háum vöxtum og verðtryggð. Bankarnir yrðu hins vegar einnig að sætta sig við að lífeyrissjóðirnir sem fara með umboð okkar almennings myndu kaupa þessi lán með afföllum á sama hátt og bankastofnanir myndu gera ef þær væru ,,réttu megin´´ við borðið. Lífeyrissjóðirnir myndu svo skuldbreyta þessum lánum yfir á lántakendurna þannig að þau væru í erlendri mynt og á hóflegum vöxtum án verðtryggingar. Miðað við gengisvísitöluna í dag kæmi þetta ekki svo afleitlega út fyrir okkur eigendurna og væntanlega skuldara þegar til framtíðar er litið.

Með þessu ynnist að bankar og fjármálastofnanir fengju töluverðann gjaldeyri sem þeim er nauðsynlegur, almenningur losnaði úr viðjum verðtryggingarinnar og með auknu framboði gjaldeyris myndi krónan væntanlega styrkjast svo afborganir lánanna yrðu auðveldari fyrir vikið. Lífeyrissjóðirnir myndu einnig vera með trygg veð á móti lánum sínum þar sem eignasafnið væri traust eins og bankarnir orða það um sín eignasöfn.

Til að auka enn á sátt almennigs og stjórnvalda væri svo upplagt ef stimil- og þinglýsingargjöld af skuldbreytingum þessum yrðu felld niður af hálfu stjórnvalda.